Słowo zioło pochodzi od określenia ziele, które w języku botanicznym oznacza naziemną niezdrewniałą część roślin jednorocznych i dwuletnich.

W naszych ogrodach możemy uprawiać zioła, które stosowane są zarówno w lecznictwie jak i doskonale nadają się jako przyprawy w kuchni polskiej, francuskiej lub nawet z włoskim smaczkiem. Do takich ziół należą: tymianek, rozmaryn, bazylia, oregano, mięta, szałwia i majeranek.

foto: apoczywajsobie.pl

SZAŁWIA jest byliną, uprawianą na glebach żyznych i stanowiskach słonecznych. Liście uprawiane są głównie jako przyprawy do wszelkiego rodzaju mięs gotowanych, z rusztu, bądź pieczonych. Warto też wiedzieć, że gdy korzystamy z suszonej rośliny, to listki powinny być zgniatane, a świeże - używane do gotowania lub smażenia - siekane lub ucierane. Szałwię można także suszyć, mrozić oraz konserwować w oleju – i w żadnym przypadku nie traci aromatu. Stosujmy szałwię jednak z umiarem, gdyż jest to bardzo wyrazisty smak. Szałwia ma także właściwości przeciwzapalne, hamuje wzrost drobnoustrojów oraz krwawienia z drobnych naczyń krwionośnych. Napar z liści szałwii służy do płukania przy stanach zapalnych jamy ustnej, gardła lub zapaleniu dziąseł.

MIĘTA jest byliną rozmnażającą się wyłącznie wegetatywnie, najczęściej przez rozłogi podziemne. Wyrasta w zależności od warunków od 30 do 100cm wysokości.Na wzniesionych pędach osadzone są liście gładkie, wyraźnie żyłkowane, o brzegach piłkowanych. Na szczytach pędów rozwijają się kwiaty barwy różowofioletowej, zebrane w kwiatostan w formie kłoska. Rośnie najlepiej na glebie żyznej, bogatej w składniki pokarmowe na stanowisku słonecznym. Na potrzeby domowe wystarcza kilku do kilkunastu roślin. W kuchni sprawdza się doskonale w napojach orzeźwiających oraz sałatkach. Sprawia, że potrawy stają się aromatyczne, orzeźwiające i lekkie. Mięta ma także właściwości przeciwskurczowe w dolegliwościach przewodu pokarmowego i zaburzeniach w trawieniu objawiających się nudnościami, wymiotami, bądź wzdęciami.

ROZMARYN jest to zimozielony, krzaczasty, gęsty krzew o aromatycznych wąskich liściach. Rozwija małe, fioletowoniebieskie lub niebieskie kwiaty. Stosowany jest jako przyprawa kuchenna. Pasuje do pieczonych warzyw i mięs. Doskonale komponuje się z drobiem, rybami, jagnięciną, cielęciną, wieprzowiną oraz pieczenią z dziczyzny. Jeśli ułożymy kilka gałązek rozmarynu na brykiecie podczas grillowania mięso przejdzie słodkim aromatem. Rozmaryn możemy stosować zarówno jako świeży jak i suszony. Latem można przyprawiać świeżym rozmarynem sałatki, napoje orzeźwiające i desery owocowe. Wodny lub alkoholowy wyciąg z rozmarynu i tymianku używany jest jako
środek odmładzający i odświeżający cerę. Jest także rośliną leczniczą, gdyż zawiera olejki cyneol, pinen, cymen, borneol. Ma działanie odkażające, pobudzające, wzmacnia pamięć.

BAZYLIA zwana też bazylią wonną jest rośliną wysokości od 30 do 60cm. Łodyga tej rośliny ma przekrój czworokątny. Bazylia jest rozgałęziona, a liście są błyszczące o długości do 5cm, jajowate lub ramboidalne o brzegu karbowanym. Na spodniej stronie znajdują się gruczoły wytwarzające olejek eteryczny. Kwiaty są koloru czerwonawego, różowego lub żółtobiałego i tworzą nibykłosy w szczycie pędu. Bazylia kwitnie na przełomie lipca i sierpnia. Ziele bazylii zawiera olejek eteryczny – olejek bazyliowy (0,5 – 1,5%) – który, ma bardzo silny, korzenno-kwiatowy zapach i lekko żółtawą barwę. Jego głównymi składnikami są: metylochawikol, cyneol i linalol, eugenol, cytral, limonen, terpinen. Ponadto zawiera garbniki (5%), saponiny, flawonoidy, substancje gorzkie, olej tłusty zawierający kwas trionowy, sole mineralne oraz witaminy. Działanie: poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie pokarmu – działa przeciwskurczowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, działa słabo wiatropędnie przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Powszechnie uważa się, że działa przeciwdepresyjnie, poprawia nastrój i dodaje sił. Stosuje się w łagodnych zaburzeniach trawiennych, wzdęciach, przy niedoborze soku żołądkowego. W kuchni bazylia jest świetna jako dodatek do sałatek, serów oraz oliw.

TYMIANEK (Macierzanka) jest to mała zimozielona krzewinka i bylina o zdrewniałych podstawach z aromatycznymi liśćmi. Osiąga około 40cm wysokości. Wymaga słońca i wilgotnej, ale przepuszczalnej gleby. Kwitnie od czerwca do lipca i ma drobne kwiatki w odcieniu fioletu. W medycynie ludowej tymianek zalecany jest w terapii dolegliwości reumatycznych, problemów skórnych, stanów zapalnych jamy ustnej oraz gardła. Wewnętrznie natomiast w przepłukiwaniu dróg moczowych, braku apetytu i uczuciu pełności. Przy schorzeniach dróg oddechowych ziele jest stosowane jako napar lub w mieszankach ziołowych na kaszel. W kuchni tymianek nadaje głębi smaku wszelakim zupom, gulaszom i zapiekankom oraz niemal każdej potrawie zawierającej mięso. Doskonale komponuje się z cielęciną, jagnięciną, wołowiną, drobiem, rybami, podkreśla smak farszów, pasztetów, wędlin, gulaszów, zup i bulionów. Można go także dodać do chleba, masła ziołowego lub olejów. Tymianek ma delikatny posmak goździków.

OREGANO (lebiodka pospolita) jest rośliną wieloletnią lubiącą słoneczne, ciepłe stanowisko i alkaliczną glebę. Rośnie do wysokości 20-80cm. Kwiaty są koloru fioletowego. Rozmnaża się przez podział wiosną, przez sadzonki z niekwitnących pędów wczesnym latem lub z nasion jesienią lub wiosną. Oregano podobnie jak mięta pomaga łagodzić wzdęcia. Jako silny antyseptyk może być stosowane w leczeniu problemów związanych z układem oddechowym np. w leczeniu kaszlu, zapalenia migdałków, zapalenia oskrzeli i w astmie. Może też być stosowane na bakteryjne choroby skóry. Rozcieńczony olej z oregano może być stosowany zewnętrznie w czasie bólów zęba jak również na bolące stawy. Oregano jest także ważnym ziołem w kuchni. Do przyprawiania smaku używa się głównie suszonych liści. Oregano zazwyczaj stosujemy do sosów, pizzy, przyprawiania mięs i sałatek. W północnych Włoszech zioło to stosowane jest z pieczonymi, smażonymi lub grillowanymi warzywami, mięsem i rybami.

MAJERANEK jest kuzynem oregano. Osiąga do 50cm wysokości. Cała roślina jest szaro omszona, łodygi ma wzniesione i silnie rozgałęzione. Liście drobne, krótkoogonkowe łopatkowate. Kwiaty ma drobne, białe do różowych. Kwitnie od lipca do pierwszych mrozów. W ziołolecznictwie używana jest do regulowania trawienia, pomaga w nieżycie żołądka i chorobach układu pokarmowego. Ze względu na dużą zawartość garbników (do 1% w suchym zielu) zalecany przy biegunkach. Herbatka z ziela ma właściwości uspokajające. W kuchni ziele majeranku używane jest jako przyprawa. Dodawany jest do dań ciężkostrawnych oraz tłustych mięs typu baranina lub gęsina. Stosowany jest także w produkcji kiełbas i żuru.